 |
| The Pianist, Roman Polanski |
Wat is er daar gebeurd? Waarom staat daar iemand zo alleen op die verwoeste straat tussen allemaal kapotte huizen?
Dan zegt mijn nieuwsgierigheid van "Hm, eens kijken naar de achterkant". Daar kom ik dan onmiddellijk de datum 23 september 1939 tegen. 1939 is het begin van oorlog. Maar oorlog waar? De Duitsers tegen de Polen? Hier wil ik precies toch wel wat meer van te weten komen. Ik kijk enorm graag naar een oorlogsfilm.
De verhuurder van de videotheek bij ons in het centrum zei onmiddellijk tegen me " Lindsy, je hebt er een goede uit gekozen". Ik vroeg hem natuurlijk waarom? Hij vond dat het een film was die echt iets met je deed. Ik heb dat niet snel, dat een film echt iets met me kan doen en toch na het bekijken van deze film kon ik dit alleen maar beamen.
Jullie willen natuurlijk ook weten waarom ik dit vond, niet? Wel, dat maak ik je nog duidelijk!
Allereerst laat ik jullie eerst even kennismaken met de film: Zet je schrap, hier komt de trailer!
Geef nu toe, deze trailer alleen maakt je toch nieuwsgierig naar de rest, mij toch!
Net als in de trailer begint de film zelf ook met Wladyslaw Szpilman die het stuk van Chopin op zijn piano aan het spelen is. Tot plots.... De bombardementen beginnen!
Wladyslaw Szpilman moet stoppen met spelen omdat hij gewoonweg van zijn stoel geblazen wordt door deze bombardementen. De oorlog is begonnen, de Duitsers zijn Polen binnengevallen. Alles verandert voor de mensen daar. De film 'The Pianist' laat ons dit meevoelen door het leven van de pianist doorheen deze oorlog aan ons te laten zien.
Wel, op een bepaald moment dacht ik bij mezelf, stel je voor dat ik de pianist zou zijn? Ik weet niet of ik sterk genoeg zou zijn om dit allemaal te kunnen, om dit te blijven doorstaan. Chapeau!
Wat mochten de Joden niet meer?
- Ze mogen maar 2000 Zloty in huis hebben.
- Een café binnen gaan? Neen, dit is verboden voor Joden.
- In het park rondwandelen? Neen, dit is verboden voor Joden.
- Op het voetpad wandelen? Neen, Joden horen thuis in de goot.
- Een Duitse vrouw aanspreken? Neen, Joden mogen dit niet.
-...
Wat mochten de Joden wel?
- Gehoorzamen!
- Een muur bouwen, waar zij achter zaten, afgezonderd van alles.
- Werken voor de Duitsers. (indien je een werkvergunning had)
- Zichzelf laten doodschieten door de Duitsers.
- Laten uitlachen door de Duitsers.
- Uithongeren
- Al hun spullen en kleding afgeven aan de Duitsers.
-....
Hiermee wil ik kort aantonen dat de Joden niets meer te zeggen hadden: ze konden niets meer doen wat ze wilden doen! Zo waren er ook enkele fragmenten uit de film die me nu nog steeds bijblijven, waar ik even niet goed van was....
Fragment 1: Joodse mensen onder elkaar kregen ruzie, door de armoede die ze hadden... Een man sloeg gewoon op een vrouw tot het eten uit haar handen viel. Alles lag op de grond, het maakte de man niet uit, hij ging gewoon zelf op de grond liggen en at van de grond.
Fragment 2:Een Joodse vrouw zit maar te schreeuwen, "Waarom heb ik dit gedaan?Waarom?" Wat blijkt ze gedaan te hebben? Ze heeft haar kind gestikt terwijl ze gewoon wou dat het kind stil was toen de Duitsers hen aan het zoeken was.... De Duitsers vonden hen en de vrouw haar kind was dood, ze had de mond van het kind te hard dichtgehouden.
Fragment 3: De pianist blijft achter terwijl de rest van zijn familie op een trein gezet wordt, waar naartoe? Naar het onbekende... Naderhand krijgt de pianist te horen dat de mensen die op de trein gezet werden, geliquideerd werden.
Fragment 4: Op het moment dat de Pianist al in een werkkamp zat werd de kleine groep Joden naar buiten geroepen. Ze moesten allemaal op één rij gaan staan, enkelingen moesten een stap naar voor zetten, plat op de grond gaan liggen. De Duitse soldaat wandelde langs hen voorbij en schoot hen één voor één een kogel door het hoofd.
De Joodse pianist was een sterk man in deze moeilijke tijd, hij overleefde in deze tijd door geluk, niet door spierkracht. Wanneer je naar de film kijkt, hoop je ook echt dat hij niet geraakt wordt door de Duitsers die in het rond schieten. Hij overleefde de oorlog NAZI VS. POLEN. Dit door te schuilen, geluk te hebben en hard af te zien.
Kort zijn levensweg in deze film:
1939
Allereerst moet hij stoppen met piano spelen door de aanslagen van de Duitsers die begonnen zijn. Het volk krijgt strenge regels opgedragen. De pianist krijgt de kans om mee voor de Duitsers te gaan vechten, maar hij weigert dit. Hij wil bij zijn familie blijven.Zijn vader krijgt zelfs op straat klappen van een Duitser omdat hij hen niet groet.
31 oktober 1940
Al het volk moet naar een afgebakend gebied, dat natuurlijk te klein is voor hen allemaal. De Joden moeten zelf hun muur metsen van de Duitsers, deze muur wordt gebouwd om hen duidelijk te maken dat ze een stuk 'vuil' zijn. De Joden moeten aanschuiven om een beetje eten te krijgen, maar ze krijgen natuurlijk niet genoeg om van te blijven leven. Veel mensen sterven van de honger, anderen worden dood geschoten door de Duitsers. De mensen worden gearresteerd, ze worden naar een werkkamp gestuurd in het Oosten.
15 maart 1942
De pianist is nog samen met de rest van zijn familie, ze zijn samen aan het werk in de getto. Op een bepaald moment moeten ze allemaal naar buiten, er worden weer mensen geselecteerd die weg moeten. Waar deze mensen naartoe worden gebracht? Dat weten ze niet. Sommigen worden gewoon voor de ogen van de andere mensen doodgeschoten.
augustus 1942
De pianist verliest op deze dag de rest van zijn familie. Ze staan aan te schuiven voor een trein waarin ze verplicht moeten instappen. Iemand die de pianist kent sleurt hem tussen het Joodse volk uit en zegt dat hij moet gaan lopen. Hij doet dit ook... Maar verliest hierdoor zijn familie. Naderhand krijgt hij pas te horen dat de mensen die op die trein gestapt zijn naar recycling gingen, dus nooit meer zouden terug komen.
De pianist loopt naar een café waar hij gewerkt heeft als pianist en schuilt er in een klein luikje voor 2 jaar
Hij komt ook voor een periode in een werkkamp terecht, waar hij terug een oude bekende tegenkomt die voor hem op zoek gaat naar een vrouw die hij kende van vroeger. Want het leven in een werkkamp kan hij niet blijven volhouden.
De vriend die dit voor hem regelt zegt wel tegen hem:
Denk eraan "Hier ontsnappen is niets, maar buiten overleven is iets anders."
De pianist waagt het erop en spreekt stiekem af met de vrouw die hij van vroeger kende....
Zij en haar man zorgen dat hij onderdak krijgt: Hij zit alleen, mag niet buiten komen en niemand mag weten dat hij er zit.
april 1943
De pianist ziet vanuit zijn raampje dat enkele Joden in verzet proberen te komen tegen de Duitsers, maar dit heeft geen nut. Snel kan je zien dat de Duitsers er onmiddellijk kom af mee maken. Ze bombarderen het hele gebouw plat.
mei 1943
De buren van de pianist merken dat hij een Jood is, hij moet dus opnieuw vluchten! Al een geluk dat hij een briefje had gekregen met een adres op voor in noodgevallen, daar is hij dan ook naartoe gegaan. Toen werd de pianist in het hol van de leeuw ondergebracht. Volledig in het Duitse front. één ding in deze ruimte houdt hem recht, de piano die er staat. Spijtig genoeg kan hij er niet echt op gaan spelen, want hij moet stil zijn. Maar hij doet wel alsof.
In deze periode krijgt de pianist het zwaarder te verduren. Hij denkt dat hij geelzucht heeft... Stiekem brengt men een dokter bij hem en moet hij goed rusten om erbovenop te geraken.
1 augustus 1944
De opstand begint te komen! Men begint spontaan Duitsers te vermoorden. Zijn blok waar hij ondergedoken is wordt ook in vuur gestoken en gebombardeerd. Hij vlucht opnieuw naar het verwoeste gedeelte achter de muur. (De plaats die je ziet op de cover van de film.) Hier gaat hij opzoek naar iets om te eten, hij vind een pot augurken, terwijl hij deze probeert open te doen staat er in ene keer een Duitser voor hem. Hij kan in leven blijven door een stuk op de piano te spelen voor deze man en zijn schuilplaats te laten zien. De Duitser laat de pianist in leven en brengt hem ook eten tot de oorlog voorbij is.
Zo kan je dus zien, merken dat de pianist echt overleeft heeft door geluk te hebben! Niet alle mensen hadden dat geluk en kwamen om in deze verschrikkelijke periode.
Wel, graag wil ik toch ook iets meer vertellen over Roman Polanski, de grote man achter deze film en de commentaar die men geeft over deze film:
Spelen voor je leven
De filmkrant vindt dat de film ‘The Pianist’ de beste en
persoonlijkste film is die Polanski heeft gemaakt.
De gouden palm heeft hij verdient bij deze film. Herinneringen
uit eigen jeugd, hoe hij als jongeman de Duitse bezetting van Krakau
overleefde, het belanden in een Getto, het verliezen van familieleden en de
ontsnapping aan de concentratiekampen. Deze herinneringen van zijn vroegere
leven zijn terug te zien in zijn film.
Zo een film als deze werd nooit eerder gemaakt, nooit liet
men zulke beelden zien en dan zijn ze nog eens levensecht. Het zou wel eens
goed kunnen zijn dat het te maken heeft met het verleden van Polanski. Bijvoorbeeld
de vrouw in de film die maar zit te wenen, omdat ze zelf heeft gezien hoe de
Duitsers haar kind hadden dood geschoten.
 |
| Roman Polanski Roman Polanski |
Deze man is van Joodse afkomst en is geboren op 18 augustus
1933. Met zijn film ‘The Pianist’ heeft hij een welverdiende Oscar gewonnen
voor de beste regisseur.
De vroegere jeugd van Polanski
Het verhuis van de ouders van Polanski in 1937 was niet zo een goede keuze. Polen werd nog geen twee jaar later veroverd door Nazi-Duitsland. De familie moest samen vertoeven in het getto van Krakau. Wat helemaal geen pretje was.
Zes jaar later kon Polanski ontsnappen uit het getto maar
hij werd geraakt in zijn been. 150 km legde hij af, zwaargewond zijnde. Eenmaal
in een veilig gebied aangekomen, kon hij terecht bij een boer. Hier kon hij werken
in ruil voor onderdak. Jaren later probeerde Polanski zijn familie terug op te
zoeken maar zijn moeder was al dood, vermoord in Auschwitz. De vader van
Polanski wou liever niets meer met zijn eigen zoon te maken hebben, hij voelde
zich in de steek gelaten door hem.
Door dit te lezen op internet kon ik wel onmiddellijk begrijpen waar Polanski zijn inspiratie had gehaald om de film The Pianist te maken. Deze man weet waarover hij spreekt, ik vind het ook fantastisch uitgewerkt. Je vind in een oorlogsfilm niet snel terug wat één bepaalde persoon allemaal heeft meegemaakt en toch zeker niet zo duidelijk.
Roman Polanski kwam ook op een minder goede manier in de actualiteit
Wanneer de filmregisseur in Zwitserland aankwam, waar hij geëerd
zou worden voor zijn oeuvre, werd hij in de boeien geslagen. Men zocht Polanski
al 30 jaar voor een zedenzaak. Ze beschuldigden hem ervan in 1977 een meisje van
dertien jaar te hebben verkracht. Niet enkel verkracht maar ook te hebben
gedrogeerd.
Eerder in 1978 kon de regisseur al vluchtten tijdens de
afwikkeling van deze zaak. Hij vertrok toen uit de Verenigde Staten, men kon
hem nergens meer bespeuren. Toen had Polanski al bekend dat hij seksueel
contact had gehad met de minderjarige. Frankrijk en Polen waar hij zich schuil
hield, wouden hem niet uitleveren aan de VS.
Geschokt
Heel kunstminnend en – scheppend Zwitserland kreeg een klap
in het gezicht door deze arrestatie. ‘een ongekend cultuurschandaal’ zo kan je
dit wel noemen!
Ik had het hier net over met Liesbet in de Bib en zei tegen haar van kijk je dan niet anders naar de film wanneer je dit hoort van zo een bekende man? Zij zei dat ze dit ook wel vond. Zeker wanneer zo een bekende man een film maakt over het harde afzien in de tijden van de oorlog en dan beschuldigd wordt van zoiets?
Nu genoeg over de film zelf en de regisseur van de film, ik ga verder op zoek naar extra informatie over deze oorlog. Ik heb wel kunnen zien hoe het voor het volk was om te leven in deze periode, wat echt gruwelijk was! Maar ik wil nog meer te weten komen over de oorlog in Polen.
Blijkbaar heeft de aanval op Polen in de Tweede Wereldoorlog een speciale naam...
 |
| Fall Weis, 'aanval op Polen in de Tweede Wereldoorlog |
De aanval die Nazi-Duitsland deed op Polen kan je ook wel ‘Operatie Fall Weiss’ noemen.
 |
| Adolf Hitler |
Hitler zou alles doen om zijn doel te bereiken.Polen zat
vast, vast tussen twee sterke landen. Dit kwam door het Monsterpact dat de
Sovjet Unie en Nazi- Duitsland met elkaar had gesloten in augustus 1939. Ideaal
voor Hitler om Polen voor hem te winnen.
De Sovjet- Unie ging ervan uit dat Polen opgedeeld werd
tussen hen en Nazi- Duitsland. Daarom dat ze op 17 september 1939 Polen ook
binnen vielen. Nu was Polen natuurlijk helemaal verloren. Ze hadden geen schijn
van kans meer. Ze waren verslagen!
Alleen al wanneer je de middelen met elkaar ging
vergelijken. Plaats eens een tank tegenover een paard? Logisch wie er zou
winnen, niet?
Polen werd aan zijn lot overgelaten, geallieerde landen kwamen
zo goed als geen hulp bieden. Na de overgave van Polen werd Polen dan ook
opgedeeld tussen de Sovjet Unie en Nazi- Duitsland.
Algemeen gezien kan je dus zeggen dat de Operatie Fall Weiss beschouwd werd als het
begin van de tweede wereldoorlog.
Toen Duitsland en de Sovjet-Unie (Rusland) Polen binnen vielen op 1 september 1939 was de Tweede oorlog officieel begonnen! Maar de Tweede wereldoorlog is natuurlijk ook een gevolg van de Eerste wereldoorlog....
Duitsland was de verliezer na de Eerste Wereldoorlog in
1918. Toen heeft Duitsland een afspraak moeten ondertekenen in 1919. Genaamd “Het
verdrag van Versailles”.
Wat stond hier zoal in?
1 Elzas- Lotharingen moest afgestaan worden aan Frankrijk.
2 Moresnet, Eupen, Malmédy en St. Vith moesten afgestaan
worden aan België.
3 Duitsland mag geen tanks, vliegtuigen, onderzeeboten,
grote oorlogsschepen en gifgas meer in zijn bezit hebben.
4 Duitsland moet de som van 20 miljard goudmark betalen.
Polen verdween tijdens de Eerste Wereldoorlog van de kaart.
Het land werd opgedeeld tussen Duitsland en Rusland. Na de oorlog Werd Polen
terug onafhankelijk verklaard en kreeg Warschau opnieuw als hoofdstad op de
wereldkaart.
Hmm... Ik begin te denken, uit welk boek zou ik nog informatie halen over Polen en de Tweede Wereldoorlog... Na enkele minuten rond te lopen in de Bib van school zie ik het boek van de Knack liggen in de rekken.... Knack? Dat doet me denken aan Mevrouw Rosius die ooit eens zei dat de Knack interessant en nuttig was.... Ik zal het er dan maar eens uitnemen. Wat kan de Knack ons nog meer vertellen???
De oorlog een feit
September 1939, de oorlog tegen Polen is begonnen. Bijna
niemand kon denken dat het om oorlog ging.
Zouden Engeland en Frankrijk ingrijpen? Daar hadden heel wat mensen hun
twijfels over.
Zondag de 3de
september brengt klaarheid
Wanneer Duitsland zich niet zou terug trekken van Polen,
ging Groot- Brittannië zich bemoeien en de oorlog verklaren.
Hitler had dit niet verwacht, hij was verbaasd van het
bericht. Het volgende bericht dat hij verwachtte was dat van Frankrijk, maar er
kwam niet alleen een bericht van Frankrijk. Er kwam ook een van Australië,
Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Canada-Irak en Saoedi-Arabië. Ze verbraken allemaal
de betrekkingen met Hitler en verklaarden hem de oorlog.
De Verenigde Staten? Zij hielden hun eerder van dit conflict
weg. Ze verafschuwde de tirannieke dictatuur van de Nazi’s.
Toen gebeurde het...
Duitsland had na de Eerste Wereldoorlog Danzig terug moeten
geven aan Polen, dit lag hem nog steeds zwaar op zijn maag. Hij wou Danzig
terug. Hitler moest wel opletten dat men Duitsland niet zou aanvallen. Maar
Hitler was slim en maakte stiekem een akkoord met Rusland. Ze zouden elkaar de
komende 20 jaar niet aanvallen. Rusland en Polen werkten samen, ze vielen Polen
van twee kanten binnen. Ieder kreeg de helft, dat was de afspraak. Hitler
bekeek alles wel vanuit zijn eigen voordeel, hij liep nu geen gevaar dat hij
aan twee kanten moest vechten. Want het oosten van Duitsland liep nu geen
gevaar.
De oorlog in Polen liep snel op zijn einde aan, ze kregen
niet veel steun van andere landen en moesten beide fronten verdedigen. Engeland
en Frankrijk deden alsof ze nog van niets wisten, dit kwam natuurlijk goed uit
voor Hitler. Hij kon zijn slag blijven slaan. Na Polen wou Hitler zijn zinnen
op Noorwegen en op Zweden zetten. Zweden was het land waar hij ijzererts voor
zijn wapens kon halen.
Terwijl Duitsland in april 1940 Noorwegen veroverde,
veroverde zijn partner Rusland Finland en Denemarken.
Sneller dan verwacht kreeg Hitler alles ten noorden van Duitsland
veroverd.
De aanval op
Nederland, België en Frankrijk
Hitler wou alles veroveren waar hij nog maar een beetje
voordelen uit kon slaan. Zo besloot hij Nederland te gaan veroveren, ook al
hield Nederland zich buiten de oorlog. Het Ruhrgebied was zoals verwacht een gebied
met veel wapenfabrieken. Waarom anders zou Hitler dit willen veroveren? Nog een
voordeel was dat je vanuit Nederland en België heel simpel het krachtige
Frankrijk kon aanvallen.
De aanval op Engeland
Dit land was niet zo simpel, Hitler zijn plan was wel
simpel. Hij dacht dit te kunnen veroveren via luchtgevechten. Maar tevergeefs,
het lukte Duitsland niet om de Engelsen de baas te zijn. Ze waren een eiland,
dat sterk was op zee! Deze snelle aanval in de lucht van Hitler werd ook wel ‘Blitzkrieg’
genoemd. Een strijd dit duurde van 8 augustus tot en met 31 oktober 1940.
Er werden heel wat landen gebombardeerd. Maar de Engelsen bleken
toch sterker te zijn. De Duitsers verloren 1700 vliegtuigen in deze periode
terwijl de Engelsen maar 900 vliegtuigen verloren.
Ook landen die tegen Duitsland vochten werden op dat moment
gebombardeerd. Enkele Duitse steden verloren ook duizenden mensen.
 |
| Groot-Brittannië |
 |
| Doden in de Duitse steden |
De aanval op de Sovjet-Unie
 |
| Jozef Stalin, Rusland |
Hitler kon het niet verdragen dat hij de Engelsen niet had
overwonnen. Hij dacht wel dat hij aan het land genoeg schade had toegebracht.
Nu was het tijd om zijn laatste land dat hij wilde verover, Rusland! Maar hier
maakt Hitler de grootste fout die hij kon maken.
Door Stalin van Rusland aan te vallen en nog steeds Engeland
tegen hem te hebben (want zij waren nog niet veroverd) liep hij tegen de lamp.
Hitler dacht in het begin dat alles goed ging: hij zag bijna geen Russische
soldaten, het leek wel alsof zijn soldaten zo door Moskou konden gaan. ‘Een fluitje van een cent’ dacht Hitler dus.
Jozef Stalin was verschrokken dat Duitsland zijn land aanviel,
zeker na de afspraak die ze eerder samen hadden gemaakt. Stalin bedacht natuurlijk
een slim plan, hij wist dat zijn leger groter en sterker was dan dat van
Hitler. Stalin trok zijn legers terug en verbrandde zijn eigen land. Hele
dorpen in Rusland werden door Russen zelf platgebrand.
Is dit stom? Welnee! Toen de Duitse troepen in die platgebrande dorpen kwamen, konden ze geen voedsel en geen onderdak vinden!
Deze tactiek, die Stalin gebruikte, werd ook wel ‘De tactiek
van de verschroeide aarde’ genoemd.
Hitler kreeg nog een nieuw plan, hij verdeelde zijn leger op
in drie groepen. De eerste groep moest naar het Noorden, naar Stalingrad gaan. De
tweede groep naar Moskou en de derde groep ging naar het Zuiden.
De legers van Hitler geraakten vermoeid en uitgeput. Het koude
weer speelde hen parten, zeker omdat ze helemaal geen goede uitrusting hadden
voor deze tocht te doen. Ze droegen nog steeds hun zomeruniform terwijl het
temperaturen waren van onder de nul graden.
Hitler dacht enkel aan zijn eigen, hij liet zijn soldaten
zelfs letterlijk in de kou staan…
Moskou, dit lag op 100km afstand van waar de Duitsers op dat moment waren, dit gebied zou nooit in de handen vallen van de Duitsers want de Russen hielden goed stand zoals gepland.
De Russen hadden zich goed voorbereid in de hoofdstad Moskou terwijl de Duitse tanks meer en meer kwamen vast te zitten in de modder of in de sneeuw.
De eerste grote nederlaag die de Duitsers kregen was die bij de slag van Stalingrad (1943).
Hier verloor Hitler héél veel soldaten, natuurlijk was Hitler koppig en liet zijn soldaten een half jaar vechten. Wat daarna nog overbleef van zijn soldaten moest richting Moskou gaan om daar te vechten, ook daar hebben de Duitsers het gevecht niet gewonnen.
Een Russische soldaat steekt de rode (Russische) vlag op. Ze hebben de Duitsers verslagen!
Ondanks de vele doden is iedereen blij, de slag om Stalingrad wordt gezien als een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog!
!!!The Bloodiest Battle in History!!!
Test nu je kennis over de Tweede Wereldoorlog door op deze tekst te klikken!
Even héél kort samenvatten?
VOILA!
Bronnenlijst
Het internet:
ANP, regisseur Roman
Polanski gearresteerd,internet, december
2011, (http://www.nu.nl/achterklap/2090270/regisseur-roman-polanski-gearresteerd.html).
GEERTSMA, P., Operatie
Fall Weiss de aanval op Polen in de Tweede Wereldoorlog, internet, oktober
2011, (http://www.krijgsmacht.nl/artikelen/operatie-fall-weiss-aanval-op-polen-tweede-wereldoorlog).
KUNST EN CULTUUR, de
Tweede Wereldoorlog: Hitler slaat toe in Polen, internet, december 2011, http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/oorlog/47155-de-tweede-wereldoorlog-hitler-slaat-toe-in-polen.html).
PARADA, G.,
Invasion of Poland- Fall Weiss, internet,
oktober 2011, (http://www.achtungpanzer.com/invasion-of-poland-fall-weiss.htm).
SCHINKEL, R., Warschau,
internet, november 2011, (http://www.vecip.com/default.asp?onderwerp=425).
UP, Fall Weib – The Fall of Poland, internet,
oktober 2011, (http://worldatwar.net/article/poland39/index.html).
XIARA, verdrag van
Versailles, internet, oktober 2011, (http://www.xiara.be/site/content/28-juni-verdrag-van-versailles).
ZEEGERS, G., de
filmkrant, internet, december 2002, (http://www.filmkrant.nl/av/org/filmkran/archief/fk239/pianist.html).
Boek:
KNACK De Tweede Wereldoorlog, Geschiedenis Deel 1 1939-1942, Mr G.B.J. Hiltermann
Geen opmerkingen:
Een reactie posten